ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΩΝ ΟΝΟΜΑΤΩΝ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

Τα περισσότερα ονόματα – στις περισσότερες χώρες – σήμερα ανάγονται σε αντίστοιχα αρχαιοελληνικά ονόματα που είχαν, ως επί το πλείστον, μια συγκεκριμένη ετυμολογική ερμηνεία. Στην αρχαία Ελλάδα τα περισσότερα, αν όχι όλα, τα ονόματα έχουν μια σημασία. Το απίστευτο, όμως, είναι πως τα ονόματα πολλών αρχαίων Ελλήνων ταιριάζουν με την προσωπικότητά τους. Σύμφωνα με το συμπέρασμα αυτό, δεν είναι δυνατόν να τους δόθηκαν τα ονόματα αυτά στην νηπιακή τους ηλικία. Άρα, ίσως στις περιπτώσεις αυτές να δόθηκαν τα ονόματα μετά την ενηλικίωσή τους από τους άλλους. Τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά και ίσως υπάρχει κάτι το ανεξήγητο. Είναι , με άλλα λόγια, ανεξήγητο το γεγονός ότι τα ονόματα εμπεριέχουν – αριστοτελικά – το τέλος (= σκοπό) του όντος! Παρακάτω θα αναφερθούν κάποια παραδείγματα.

Α) Είναι γνωστός ο μεγάλος φιλόσοφος Αριστοτέλης (384 – 323 π.Χ.). Το όνομά του κατά απίστευτο τρόπο εμπεριέχει την φιλοσοφία του!!! Προέρχεται από τα συνθετικά ``άριστος΄΄ και ``τέλος΄΄ (= σκοπός). Το ``άριστος΄΄ είναι παραθετικό του ``αγαθός΄΄ (αγαθός – αμείνων – άριστος). Το αγαθός με την σημασία του ικανός και χρήσιμος χαρακτηρίζει τον Αριστοτέλη . Παράλληλα, τέλος (=σκοπός) όλων των αρχαίων φιλοσόφων ήταν να εμφυσήσουν το ``αγαθόν΄΄ και την αρετή στους άλλους . Το τέλος ήταν και μέρος της φιλοσοφίας του Αριστοτέλη ο οποίος έλεγε πως ο σκοπός υπαγορεύει κάθε γεγονός και εξέλιξη . Συμπερασματικά, υπάρχει ένα τελεολογικό κριτήριο ακόμα και στο όνομα του Αριστοτέλη!!!

Β) Ο Λεωνίδας, ο βασιλιάς των Σπαρτιατών, είναι γνωστός για την αυτοθυσία αυτού και των 300 ανδρών του στην μάχη των Θερμοπυλών (480 π.Χ.). Το όνομά του προέρχεται από το ``λέων΄΄ ( λιοντάρι), κάτι που δείχνει το θάρρος του και το ότι είχε την πυγμή λιονταριού.

Γ) Αυτός που πρόδωσε τους Έλληνες και οδήγησε τους Πέρσες σε κρυφό μονοπάτι στην μάχη των Θερμοπυλών ήταν ο Εφιάλτης. Το όνομά του δεν είναι τυχαίο.

Δ) Ο βασιλιάς της Μακεδονίας Φίλιππος ο Β΄ (360 – 336 π.Χ.) ήταν ο πατέρας του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Το όνομά του προέρχεται από το ``φίλος΄΄ και το ``ίππος΄΄. Αγαπούσε δηλαδή τα άλογα. Πράγματι ο Φίλιππος αγαπούσε τα άλογα και είχε λάβει μέρος και σε αγώνες με άλογα.

Ε) Ο Μέγας Αλέξανδρος (356 – 323 π.Χ.), ο γνωστός Μακεδόνας στρατηλάτης, έχει όνομα που προέρχεται από το αρχαιοελληνικό ρήμα ``αλέξω΄΄ (= βοηθώ, προφυλάσσω, υπερασπίζω, απομακρύνω – βλ. λέξη ``αλεξικέραυνο΄΄) και το ``άνδρας΄΄ – με την σημασία του άνδρα που βοηθάει και υπερασπίζεται τους συντρόφους του ή κατά άλλους ο άνδρας που απομακρύνει τους άλλους άνδρες. Ο Αλέξανδρος πολύ πρώιμα διακρίθηκε στις μάχες υπερασπίζοντας τους Μακεδόνες. Σε ηλικία 18 ετών ο Αλέξανδρος ήταν επικεφαλής του μακεδονικού ιππικού στην μάχη της Χαιρώνειας (338 π.Χ.).

ΣΤ) Ο Όμηρος (8ος αιώνας π.Χ.) είναι ο ποιητής της Ιλιάδος και της Οδύσσειας. Το όνομά του σημαίνει τυφλός. Μάλλον, όμως, δεν ήταν εκ γενετής τυφλός, γιατί διαφορετικά δεν θα μπορούσε ένας εκ γενετής τυφλός να περιγράψει τόσο παραστατικές εικόνες.

Ζ) Ο Ισοκράτης(436 – 338 π.Χ.) ήταν ο επιφανής Αθηναίος ρήτορας που επέμενε στην ένωση των ελληνικών πόλεων υπό το μακεδονικό στέμμα. Η άποψη αυτή εμπεριέχεται και στο όνομά του! Το Ισοκράτης προέρχεται από το ``ίσος΄΄ και το ``κράτος΄΄ . Δηλαδή δίδει την έννοια ότι όλα τα κράτη είναι ίσα και για τον λόγο αυτό πρέπει να συνενωθούν και να εκστρατεύσουν εναντίον των Περσών.

Η) Ο Αθηναίος στρατηγός και πολιτικός Αριστείδης (540 – 468 π.Χ.), γνωστός και ως Αριστείδης ο δίκαιος έχει ένα όνομα που προέρχεται από το ``άριστος΄΄ (υπερθετικός του ``αγαθός ΄΄), γεγονός που δείχνει την αξία του.

Θ) Ο Δράκων (περ. 680 – 600 π.Χ.) ήταν ο πρώτος νομοθέτης της Αθήνας ο οποίος έμεινε στην ιστορία για τα δρακόντεια μέτρα , δηλαδή τα πολύ αυστηρά μέτρα. Το όνομά του δεν είναι τυχαίο !

Ι) Ο Θερσίτης ήταν δύσμορφος και αθυρόστομος Αιτωλός. Πήρε μέρος στον τρωικό πόλεμο (στα μέσα του 13ου αιώνα π.Χ.) και τον σκότωσε ο Αχιλλέας όταν τον ειρωνεύτηκε για τον θάνατο της Πενθεσίλειας, της βασίλισσας των Αμαζόνων . Το όνομά του σχετίζεται με το θράσος του και προέρχεται από παραφθορά του αρχαιοελληνικού ``θράσος΄΄ – ``θρασύς ΄΄ (το ρήμα είναι `` θρασύνω΄΄ = καθιστώ κάποιον θρασύν).

Κ) Το όνομα του μεγάλου Αθηναίου στρατηγού και πολιτικού Περικλή (495 – 429 π.Χ.) προέρχεται από το ``περικλεής΄΄ που σημαίνει ένδοξος, από το ``περί΄΄ και το ``κλέος΄΄ (= δόξα, καλή φήμη κάποιου) – ``κλέω΄΄ το ρήμα (επικ. ``κλείω ΄΄ = εγκωμιάζω / φημίζω). Πράγματι, ο Περικλής ήταν επιφανής πολιτικός.

Λ) Το όνομα του μεγάλου κωμωδιογράφου Αριστοφάνη (445 – 385 π.Χ.) προέρχεται από τα συνθετικά ``άριστος΄΄ και ``φημί ΄΄ (= λέγω, φανερώνω, πιστεύω). Πράγματι, τα νοήματα που φανέρωνε στις κωμωδίες του ήταν άριστα. Δηλαδή τα έργα του, όχι μόνον διακωμωδούσαν, αλλά και διαπαιδαγωγούσαν .

Μ) Το όνομα του περίφημου Συρακούσιου (οι Συρακούσες ήταν αποικία της Κορίνθου) μαθηματικού και φυσικού Αρχιμήδη (287 – 212 π.Χ.) προέρχεται από το ``αρχή΄΄ και το ``μήδομαι΄΄ που σημαίνει επινοώ, μηχανεύομαι, σκέπτομαι. Πράγματι ο Αρχιμήδης σκέφτηκε την αρχή της άνωσης και επινόησε πολλές μηχανές και κατασκευές (αστρολάβος, μοχλός, αντλία και άλλα).

Ν) Ο Περίανδρος (627 – 587 π.Χ.) ήταν ο γνωστός τύραννος της Κορίνθου και ένας από τους 7 σοφούς της αρχαιότητας. Το όνομά του προέρχεται από το ``περί΄΄ και το άνδρας. Το περί εδώ έχει την έννοια της υπεροχής και της επίτασης όπως έχει και στις λέξεις : περιβόητος και περίφημος. Ήξεραν οι γονείς του ότι θα φθάσει τόσο ψηλά για να του δώσουν το όνομα αυτό ;

Ξ) Ο Πλάτων (427 – 347 π.Χ.) ήταν από τους μεγαλυτέρους φιλοσόφους της αρχαίας Ελλάδας. Το όνομα Πλάτων προέρχεται από το γεγονός ότι είχε πλατύ στέρνο και μέτωπο. Αρχικά το όνομά του ήταν Αριστοκλής!

Ο) Ο δάσκαλος του Πλάτωνα ήταν ο Σωκράτης (470 – 399 π.Χ.) , ο τρίτος μεγαλύτερος φιλόσοφος της αρχαιότητας μαζί με τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη. Το όνομά του προέρχεται κατά μία εκδοχή από το ``σωφρονίζω΄΄ και το ``κράτος΄΄. Πράγματι , ο Σωκράτης σωφρόνιζε ηθικά και μόρφωνε τους συμπολίτες του , ενοχλώντας παράλληλα την καθεστηκυία τάξη, δρώντας σαν οίστρος (= αλογόμυγα) που ενοχλεί ένα νωθρό άλογο (πολιτεία ). Η παραπάνω εκδοχή δικαιολογείται από το όνομα του πατέρα του Σωκράτη, του Σωφρονίσκου. Το όνομα Σωφρονίσκος προέρχεται από το ρήμα ``σωφρονίζω΄΄. Η μητέρα του Σωκράτη ονομαζόταν Φαιναρέτη και ήταν μαία. Το όνομα Φαιναρέτη προέρχεται από το ρήμα ``φαίνω΄΄ και το ``αρετή΄΄. Το φαίνω σημαίνει φωτίζω, φανερώνω, αποκαλύπτω. Προφανώς η Φαιναρέτη, ως μητέρα του Σωκράτη, φανέρωσε στο πρόσωπο του υιού της την αρετή. Την αρετή την φανέρωσε και με άλλον τρόπο. Ο Σωκράτης βάπτισε την διαλεκτική του μέθοδο ``μαιευτική΄΄ από την μαία μητέρα του, γιατί η μέθοδός του ήταν επώδυνη και επίπονη σαν τις ωδίνες του τοκετού. Σημειώνεται ότι ο Σωκράτης αρχικά δούλεψε ως μαρμαρογλύπτης (το επάγγελμα του πατέρα του) και αργότερα, στην ηλικία των σαράντα ετών άρχισε να κεντρίζει τους συμπολίτες του με την φιλοσοφία του. Άρα το όνομά του , με την παραπάνω σημασία, ίσως του δόθηκε αργότερα. Όμως , επικρατέστερη εκδοχή για το όνομα Σωκράτης είναι ότι προέρχεται από το αρχαιοελληνικό ρήμα ``σώζω΄΄ (από το ρήμα ``σάω / σαόω / σώω – με τη σημασία του σώζω, διατηρώ κάτι ασφαλές , διαφυλάττω, ελευθερώνω, διασώζω από τις αμαρτίες) και το ``κράτος΄΄, με τη σημασία του άνδρα που έσωζε την ψυχή των συμπολιτών του και την ελευθέρωνε από τις αμαρτίες του θνητού σώματος.

Π) Ο Δημοσθένης (384 – 322 π.Χ.) ήταν ο μεγαλύτερος ρήτορας της αρχαιότητας. Ήταν από την Αθήνα και πέρα από ρήτορας ήταν και πολιτικός. Το όνομά του προέρχεται από το ``δήμος ΄΄ (= λαός) και το ``σθένος΄΄, δείχνοντας το σθένος και την δυναμικότητα με την οποία έβγαζε τους λόγους του. Είναι δύσκολο να είχε δοθεί εξ αρχής το όνομα αυτό στον Δημοσθένη αφού αρχικά ήταν ντροπαλός, είχε αδύνατη φωνή, τραύλιζε , ανασήκωνε νευρικά τους ώμους του και δεν μπορούσε να προφέρει σωστά το ``ρ΄΄. Τελικά ο ίδιος με πολύ προσπάθεια κατάφερε να ξεπεράσει τα ελαττώματά του. 

Posted in: