22 Φεβρουαρίου 2011

ΤΡΟΦΩΝΙΟ ΜΑΝΤΕΙΟ








Mια σοφή έκφραση λέει, ότι δεν έχει σημασία πόσα χρόνια θα ζήσεις,αλλά το τι θα καταφέρεις να πετύχεις κατά την διάρκεια του χρονικού διαστήματος που ονομάζουμε ζωή.Κάποιος μπορεί να ζήσει 100 χρόνια ,καταφέρνοντας λίγα ,ενώ κάποιος άλλος μέσα σε 10 χρόνια να ζήσει μια ολόκληρη ζωή.Φαντάζομαι ότι όλοι θα συμφωνήσουμε σε αυτό,ωστόσο υπάρχει μια λέξη κλειδί που ανάλογα από ποιο οπτικό πεδίο την αντιλαμβάνεται ο καθένας μας,μπορεί να αλλάξει το νόημα της παραπάνω έκφρασης.Ποια είναι αυτή η λέξη-κλειδί;Μα φυσικά ο χρόνος.Βλέπετε ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε την πραγματικότητα γύρω μας,ίσως κατευθύνει στο να βλέπουμε τον χρόνο μονοδιάστατα,σαν μια ευθεία γραμμή,σαν ένα γεωμετρικό τόπο σημείων που συνδέονται μεταξύ τους με μια συγκεκριμένη γραμμική εξίσωση και κάθε σημείο του γεωμετρικού αυτού τόπου να αντικατοπτρίζει τα χρόνια .Έτσι , για την ανθρώπινη συνείδηση το παρελθόν και το μέλλον αποτελούν τα 2 άκρα του χρόνου της ζωής του κάθε ανθρώπου,με αρχή την γέννησή μας και τα τέλος τον θάνατο μας.Είναι στην πραγματικότητα όμως έτσι η διάσταση του χρόνου ή απλά εμείς τον βάλαμε σε ένα καλούπι και δημιουργήσαμε μια χρονική αντίληψη,μέσα στην οποία ανάλογα με τις αποφάσεις μας ,σωστές ή λάθος,διαμορφώνουμε και το εκάστοτε μέλλον μας;Και αν μπορούσαμε εξαρχής να ρίχναμε μια κλεφτή ματιά στο ποιο δρόμο θα κατέληγε η κάθε μας απόφαση,θα μπορούσαμε από το παρόν να επιλέξουμε και το μέλλον μας,με το ανάλογο τίμημα βέβαια,θα χάναμε την ελευθερία βούλησης.Στις παλιότερες εποχές λέγεται ότι υπήρχαν ιεροί τόποι που δίνονταν η δυνατότητα αυτή, να καθοδηγείται δηλαδή ο άνθρωπος στο σωστό μονοπάτι μέσω των χρήσμων,τα λεγόμενα μαντεία.


ΤΟ ΤΡΟΦΩΝΙΟ ΜΑΝΤΕΙΟ

Το αρχαίο Τροφώνιο Μαντείο ή Τροφώνιο Άντρο ένα απο τα πίο γνωστά της αρχαιότητας ,που βρίσκεται στις παρυφές της Λειβαδιάς, στο ιερό άλσος της αριστερής όχθης του ποταμού Ερκύνα,το όνομα του οποίου δόθηκε από την νύμφη Ερκύνα και αποτελεί ένα από τα πιο αξιοπερίεργα μαντεία στην αρχαία Ελλάδα δεδομένου,ότι ο αυτός που αναζητούσε κάποιο χρησμό,τον λάμβανε ο ίδιος ακούγοντας την φωνή του πνεύματος.

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΜΑΝΤΕΙΟΥ

Σύμφωνα με την ιστορία το μαντείο πήρε το όνομα του από τον Τροφώνιο,ο οποίος ήταν μυθικός αρχιτέκτονας της αρχαιότητας,μάλιστα σε αυτόν αποδίδεται και ο ναός του Απόλλωνα στους Δελφούς. Ο Αγαμήδης και ο Τροφώνιος, ήταν γιοί του Εργίνου, του βασιλέως του Ορχομενού, αλλά και τόσο ευσεβείς, ώστε αφιερωμένοι στους θεούς δεν νυμφεύθηκαν, αφήνοντας ολόκληρο τον θρόνο της πόλεως.
Όπως αναφέρει ο Πίνδαρος, όταν τα 2 αδέλφια τελείωσαν την ανέγερση του ναού,ζήτησαν από τον Απόλλωνα μια ανταμοιβή.Συμφωνα με τον χρησμό που τους δόθηκε η ανταμοιβή τους θα ερχόταν σε 7 μέρες.Και όντως την έβδομη μέρα απεβίωσαν.Μαλιστα αναφέρεται ότι ο Τροφώνιος είχε μπει σε μια σπηλιά ,όπου και πέθανε και το πνεύμα του έκτοτε βρίσκεται εκεί.Μια άλλη εκδοχή της ιστορίας αναφέρει ότι τα 2 αδέρφια κατασκεύασαν ένα κτίσμα για το θησαυρό του Υριέα. Αφαιρώντας κάποιο λίθο, μπορούσαν να μπαίνουν απαρατήρητοι μέσα στο κτίσμα και να αφαιρούν από τον θησαυρό του Υριέα. Καταλαβαίνοντας ο Υριέας ότι του έλειπε χρυσάφι, έστησε παγίδα για να συλλάβει τον κλέφτη. Ο Αγαμήδης έπεσε στην παγίδα και ο Τροφώνιος αναγκάστηκε να του κόψει το κεφάλι για να μην αποκαλυφθεί η ταυτότητά του. Μετά την πράξη του εξαφανίστηκε σε ένα χάσμα της γης που ονομάστηκε «Λάκκος του Αγαμήδη». Έτσι ξεκινά η σχέση του με τον Κάτω Κόσμο. Όσοι αναζητούσαν χρησμό από τον Τροφώνιο έπρεπε να θυσιάσουν κριό στον λάκκο, στο άλσος της Λιβαδειάς.Το χάσμα ή σπήλαιο του Τροφώνιου ξεχάστηκε και ανακαλύφθηκε εκ νέου όταν οι Λιβαδείτες υπέφεραν από λιμό, και συμβουλεύτηκαν το μαντείο των Δελφών. Η Πυθία τους αποκάλυψε πως ένας ανώνυμος ήρωας είχε θυμώσει γιατί ήταν παραμελημένος. Έπρεπε, λοιπόν, να βρουν το τάφο του και να του προσφέρουν εφεξής λατρεία. Μετά από πολλές ανεπιτυχείς προσπάθειες ένας νεαρός βοσκός Σάων, είδε ένα σμήνος μελισσών να εξαφανίζεται σε μια γήινη τρύπα- μπαίνοντας κι αυτός εκεί, ανακάλυψε το υπόγειο σπήλαιο.Ο λιμός σταμάτησε και η Λιβαδειά απέκτησε το διάσημο μαντείο της.Κατά την αρχαιότητα, η πόλη λεηλατήθηκε και καταστράφηκε δύο φορές , το 395 π.Χ από τον Λύσανδρο και το 86 π.Χ. από τον Μυθριδάτη, αλλά τον 2ο αι. μ.Χ. γνώρισε μεγάλη ακμή και στο Τροφώνιο Άντρο κατέφτασαν για χρησμό άνθρωποι από τις τέσσερις γωνίες της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.

ΟΙ ΧΡΗΣΜΟΙ

Το πιο αξιοπερίεργο με το εν λόγω μαντείο,είναι ότι αυτός που αναζητούσε έναν χρησμό προέβαινε σε ένα είδους κυριολεκτικής και εσωτερικής κατάβασης ,κάνοντας ουσιαστικά ένα ταξίδι προς τα κάτω,στον υπόγειο κόσμο,αναζητώντας την απάντηση.Έτσι χρειαζόταν μια προετοιμασία κάποιων ημερών για να καθαρθει ,σωματικά και ψυχικά. Αρχικά προσέφερε θυσίες στον Τροφώνιο και στους θεούς Δία, Ήρα, Κρόνο, Απόλλωνα και Δήμητρα και πριν την κάθοδο στο σπήλαιο έπινε νερό από τις δύο πηγές, μια της Λήθης, για να ξεχάσει ό,τι τον βάραινε και η άλλη της Μνημοσύνης, για να θυμάται ό,τι δει και ακούσει στο Μαντείο. ( “Όσο μένει εκεί, ανάμεσα στους άλλους κανονισμούς για αγνότητα απέχει από τα ζεστά λουτρά, λουόμενος μόνο στον ποταμό Έρκυνα. Κρέας έχει άφθονο από τις θυσίες, γιατί εκείνος που κατεβαίνει, θυσιάζει στον ίδιο τον Τροφώνιο και στα παιδιά του, στον Απόλλωνα επίσης και τον Κρόνο, στον Δία τον Βασιλέα, στην Ηνίοχο Ήρα και τη Δήμητρα, την οποία αποκαλούν Ευρώπη και λένε ότι ήταν τροφός του Τροφώνιου.”….” ]Μετά από αυτό τον παραλαμβάνουν οι ιερείς και τον οδηγούν, όχι αμέσως στο μαντείο, αλλά στις πηγές του νερού πολύ κοντά η μία στην άλλη. Εδώ πρέπει να πιει νερό, το αποκαλούμενο ύδωρ της Λήθης, έτσι ώστε να ξεχάσει όσα σκεπτόταν ως τότε, και κατόπιν πίνει ένα άλλο νερό, το ύδωρ της Μνημοσύνης, που τον βοηθά να θυμηθεί αυτά που βλέπει κατά την κάθοδό του” Παυσανίας,Βοιωτικά 9.39.3)Η είσοδος στο μαντείο ,ήταν δύσκολη καθώς πρώτα έμπαινε στον λάκκο του Αγαμήδη, με διάμετρο 3μ. και βάθος 5μ.,στο τέλος του λάκου έπρεπε να ξαπλώσει ανάσκελα και να χωθεί σε μια στενή τρύπα, βάζοντας πρώτα τα πόδια του.Κρατούσε μελόπιτες, ως προσφορά στα φίδια της σπηλιάς, για να μην τον ενοχλούν.Κατεβαίνοντας στην τρύπα, έφθανε στον υπόγειο χώρο,όπου έμενε επί ώρες στο σκοτάδι, περιμένοντας την εμφάνιση του "δαίμονος".Συνήθως έβγαιναν μετά την πάροδο 2-3 ημερών από τον είσοδο του λάκου του σπηλαίου από την οποία έμπαιναν.Στην έξοδό του από το Μαντείο τον παραλάμβαναν οι ιερείς μέχρι να συνέλθει στους οποίους διηγείτο το τι είδε και άκουσε,όπου του υπενθυμιζόταν ότι είχε την υποχρέωση να μην αναφέρει σε κανέναν το χρησμό.Αναφέρεται ωστόσο ότι μέσα στο σκοτάδι άκουγε ξάφνου κανείς μια φωνή να του ομιλεί και να του απαντά σ'αυτά που σκεπτόταν.
“Μετά την άνοδό του από τον Τροφώνιο ο αναζητητής οδηγείται από τους ιερείς σε ένα κάθισμα, που ονομάζεται κάθισμα της Μνημοσύνης, όχι πολύ μακριά από το ιερό, όπου οι ιερείς τον ρωτούν όλα όσα είδε ή έμαθε. Αφού πάρουν τις πληροφορίες, τον εμπιστεύονται στους συγγενείς του. Τον σηκώνουν, παραλυμένο από τον τρόμο και ασυνείδητο, τόσο σε σχέση με τον εαυτό του όσο και σε σχέση με το περιβάλλον και τον μεταφέρουν στο πρότερο κατάλυμά του με την Τύχη και τον Αγαθοδαίμονα. Κατόπιν, όμως, θα αναλάβει τις δυνάμεις του και θα επιστρέψει σ’ αυτόν η δύναμη του γέλιου. Αυτά που γράφω δεν τα άκουσα μόνον. Επισκέφθηκα ο ίδιος το Τροφώνιο και είδα άλλους αναζητητές. Εκείνοι που κατέβηκαν στο ιερό του Τροφώνιου είναι υποχρεωμένοι να αφιερώσουν μια πινακίδα, πάνω στην οποία είναι γραμμένα όλα όσα άκουσαν ή είδαν..." Παυσανίας,Βοιωτικά 9.39.3
Αναφορά στο Τροφώνιο γίνεται στον Πλούταρχο(“Περί του Σωκράτους δαιμόνιο")στον Φιλόστρατο, στον Λουκιανό (Μένιππος η Νεκυομαντεία και Νεκρικοί Διάλογοι) και στον Αριστοφάνη (Νεφέλαι).

ΣΗΜΕΡΑ

Η πραγματική θέση της σπηλιάς – μαντείου του Τροφωνίου δεν έχει ανακαλυφθεί ακόμα,το μόνο που θυμίζει στην περιοχή ότι κάποτε υπήρχε ένας ιερός χώρος είναι οι πηγές της Ερκύνας και τα ερείπια ενός αρχαίου ναού που υπάρχει λίγο πιο κάτω.
Πιθανότερη θέση πάντως θεωρείται εκεί που βρίσκεται τώρα ο βυζαντινός ναός της Αγ. Σοφίας ,ο οποίος είναι διώροφος ,αφού υπάρχει και υπόγειος ναός της Αγίας Βαρβάρας.

ΓΡΑΦΕΙ ΣΥΝΕΦΕΝΙΑ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ

Σχετικά με τον χώρο έχουν προαναφερθει Ο Θανάσης Βέμπος ΤΟΠΟΙ ΔΥΝΑΜΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ.

Βασιλειος Αραβαντινος ενθετο Επτά Ημέρες.
http://enterstarenergyplaces.blogspot.com/2011/02/blog-post_22.html

Next previous home

Share

Twitter Delicious Facebook Digg Stumbleupon Favorites More