Θαλάσσια ταξίδια στη Μεσόγειο γίνονταν δεκάδες χιλιάδες χρόνια πριν από τη Νεολιθική εποχή. Οι ικανότητες και οι γνώσεις του ανθρώπου των πρώιμων εκείνων εποχών ήταν πολύ μεγαλύτερες απ' ό,τι φανταζόμαστε.
Στο συμπέρασμα αυτό έχει καταλήξει η διεπιστημονική ομάδα έρευνας των περιοχών Πλακιάς και Πρέβελη Κρήτης με βάση τα ευρήματα των ετών 2008-2009, που εν τω μεταξύ μελετήθηκαν. Γι' αυτό η έρευνά τους περιελήφθη στις δέκα σημαντικότερες ανακαλύψεις του 2010, σύμφωνα με το διεθνές επιστημονικό περιοδικό «Archaeology».
Το ενδιαφέρον σε αυτή την έρευνα είναι ότι εντοπίστηκαν αδιαμφισβήτητα τεκμήρια κατοίκησης της Κρήτης πριν από τη Νεολιθική περίοδο (7000-3000 π.Χ.), κάτι που δεν ήταν ώς τώρα γνωστό παρά τη μακρόχρονη διερεύνηση της κρητικής προϊστορίας. Μάρτυρες της φιλόξενης για τον άνθρωπο κρητικής γης είναι τα παλαιολιθικά εργαλεία που βρέθηκαν στα πρανή κατακρημνισμένων σπηλαίων και συγκεκριμένα σε ανυψωμένες θαλάσσιες αναβαθμίδες, που οι γεωλόγοι χρονολογούν στα 130.000 χρόνια.
Με δεδομένο ότι η Κρήτη δεν έχει πρόσβαση από στεριά εδώ και 5 εκατομμύρια χρόνια, το μόνο που μπορεί κανείς να υποθέσει είναι ότι οι άνθρωποι που έφτιαξαν αυτά τα εργαλεία έφθασαν εκεί μέσω θαλάσσης.
Οταν ξεκίνησε το 2008 την επιφανειακή έρευνά της στην περιοχή του Πλακιά, στη Νότια Κρήτη, η ερευνητική ομάδα με επικεφαλής τον Thomas Strasser (Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών) και την Ελένη Παναγοπούλου (Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας-Σπηλαιολογίας Νοτίου Ελλάδος), δεν φιλοδοξούσε να βρει παρά μόνο μεσολιθικά κατάλοιπα (10000-7000 π.Χ.). Ανακάλυψε, όμως, μαζί με τα μεσολιθικά και παλαιολιθικές θέσεις, οι κυριότερες των οποίων εντοπίστηκαν στο φαράγγι της Πρέβελης και χρονολογούνται από 130.000 έως 700.000 χρόνια πριν από σήμερα. Οι παλαιολιθικές θέσεις ήταν σε σπήλαια που τότε ήταν παραθαλάσσια. Σήμερα, λόγω τεκτονικών μεταβολών, βρίσκονται στην ενδοχώρα.
Οι ακριβείς χρονολογήσεις των ευρημάτων αποτελούν αντικείμενο μελέτης, που διεξάγεται σε εργαστήρια των Ηνωμένων Πολιτειών. «Τα δεδομένα για εκείνες τις περιόδους ανατρέπονται διαρκώς», μας λέει η Ελένη Παναγοπούλου. Δηλώνει πανευτυχής για τη διάκριση που επιφυλασσόταν στην ερευνητική ομάδα τους από το αρχαιολογικό περιοδικό. Επισημαίνει όμως πως «η συγκίνηση τη στιγμή της ανακάλυψης είναι ανυπέρβλητη».
Οι έρευνες, βεβαίως, θα συνεχιστούν και σε άλλα σημεία του νησιού με χορηγίες διεθνών ιδρυμάτων, καθώς το υπουργείο Πολιτισμού δεν έχει προς το παρόν καμία τέτοια δυνατότητα. Η αρχαιολόγος ελπίζει κάποτε το ΥΠΠΟΤ να έχει να διαθέσει λίγα χρήματα και για τα παλαιολιθικά.
Παλαιότερα η ίδια μαζί με τον καθηγητή Ράνελ είχαν βρει μεσολιθικά κατάλοιπα σε διάφορες θέσεις στο Αιγαίο. Το ενδιαφέρον τους στράφηκε στην Κρήτη για να μελετήσουν ένα συγκεκριμένο μοντέλο αποκατάστασης του παλαιοπεριβάλλοντος. Αλλωστε στο ερευνητικό τους πρόγραμμα, εκτός από αρχαιολόγους-παλαιοανθρωπολόγους, μετέχουν και γεωλόγοι και ειδικοί στα φυτικά κατάλοιπα.
Την πρώτη χρονιά, το 2008, ερεύνησαν -σε συνεργασία με τον καθηγητή Κέτρις Ράνελ- την παράκτια ζώνη από τον Πλακιά μέχρι τον Αγιο Παύλο και εντόπισαν μεσολιθικά εργαλεία. Την επόμενη χρονιά, όταν επανήλθαν, είδαν εργαλεία σε στρώματα χαλαζία.
«Μας φάνηκαν παλαιολιθικά, κι έτσι ακριβώς ήταν, όπως αποδείχτηκε από τις χρονολογήσεις των πετρωμάτων», λέει η κ. Παναγοπούλου. «Τα εργαλεία (χειροπελέκεις και τσεκούρια) παραπέμπουν στην Αχελαία πολιτισμική παράδοση, η οποία συνδέεται με τους χόμο χαϊντελμπεργκένσις και χόμο ερέκτους (παρακλάδια του χόμο σάπιενς). Και, δεδομένου ότι η Κρήτη ήταν και τότε νησί, αποτελούν την αρχαιότερη ένδειξη πρώιμης ναυσιπλοΐας, διεθνώς».
Το επόμενο βήμα τους θα είναι η αναζήτηση μεσολιθικών εργαλείων με ανασκαφικές μεθόδους. Γιατί αυτά είναι που προσφέρουν «ακριβέστερες χρονολογήσεις». Ως εκ τούτου, η έρευνα της παλαιολιθικής Κρήτης σε σχέση με τον πρώτο κάτοικο του νησιού μόλις άρχισε.
http://www.enet.gr/
5 Ιανουαρίου 2011
Ο Homo erectus έπλευσε στην Κρήτη
